वसाळ्याच्या पार्श्वभूमीवर महापालिकेची आरोग्य यंत्रणा कामाला लागली असून, प्लेग आणि लेप्टोस्पायरोसिससारख्या रोगांच्या प्रसारास कारणीभूत ठरणाऱ्या उंदीर आणि घुशींचा नायनाट करण्याची मोहीम हाती घेण्यात आली आहे. जानेवारी ते एप्रिल या चार महिन्यांत तब्बल ८१,५०० उंदीर मारण्यात आले आहेत. पावसाळ्यातही ही मूषकसंहार मोहीम सुरूच राहणार आहे.
उंदीर वा घुशींच्या केसांमध्ये ‘झिनॉपसिला चिओपिस’ या पिसवा आढळतात. या पिसवांमार्फत प्लेगची लागण होते तर लेप्टोस्पायरोसिस जीवाणू अनेक प्रकारच्या चतुष्पाद प्राण्याच्या मूत्राव्दारे जमिनीवर, अन्नपदार्थांवर अथवा पाण्यात मिसळले जाऊ शकतात. या प्राण्यांमध्ये उंदरांचाही समावेश होतो. लेप्टोने बाधित असलेल्या प्राण्याचे मलमूत्र, माती, पाणी, अन्न, पेयजले इत्यादींच्या संपर्कात माणूस आल्यास जखमेव्दारे अथवा तोंडाव्दारे लेप्टोचे जिवाणू मनुष्याच्या शरीरात प्रवेश करू शकतात.
१५ हजार नवीन उंदीर
सस्तन प्राण्यामध्ये मोडणाऱ्या उंदीर वा घुशी यांचे आयुर्मान सुमारे १८ महिन्याचे असते. गर्भधारणेनंतर सुमारे २१ ते २२ दिवसांत मादी उंदीर आपल्या पिल्लांना जन्म देते. एका वेळेस साधारणपणे ५ ते १४ पिल्लांना ती जन्म देते. जन्म दिलेली पिल्ले पाच आठवड्यात प्रजननक्षम होऊन ते देखील नव्या पिल्लांना जन्म देतात. यानुसार एक वर्षात उंदराच्या एका जोडीमुळे अंदाजे १५ हजार पर्यंत नवीन उंदीर तयार होऊ शकतात.
मुंबईत ज्या ठिकाणी पावसाळ्यात पूर परिस्थितीची शक्यता असते तिथे व जिथे उंदरांचा प्रादुर्भाव आढळतो अशा ठिकाणी विषारी गोळ्या टाकून तसेच रात्रपाळी संहारणाद्वारे उंदीर नियंत्रणाचे काम नियमितपणे करण्यात येते.
वाढणारे दात
उंदरांचे पुढचे दात सतत वाढत असतात. या दातांची झीज व्हावी व ते नियंत्रणात असावेत, याकरिता उंदीर कायम कुठल्यातरी वस्तू कुरतडत असतात. त्यामुळे मोठ्या प्रमाणात वस्तूंची नासधूस होऊन नागरिकांना आर्थिक नुकसानदेखील सहन करावे लागते. यामुळेच मोठ्या प्रमाणात असणारा उंदरांचा प्रजनन-दर, उंदरांमुळे होणारा संभाव्य रोग प्रसार आणि उंदरांमुळे होणारी नासधूस थांबावी, यासाठी मूषकसंहाराचे काम पालिकेने हाती घेतले आहे.
त्यांना पकडण्यासाठी…
सापळे लावणे, विषारी गोळ्या टाकणे, बिळांची विषारी गोळ्यांनी फवारणी करणे तसेच रात्रीच्यावेळी काठीने उंदीर मारणे या चार पद्धतींचा समावेश होतो. या पद्धतीने जानेवारी ते डिसेंबर २०१६ या एक वर्षाच्या कालावधीत एकूण २ लाख १० हजार ७३७ उंदीर मारण्यात आले आहेत, अशी माहिती कीटकनाशक खात्याचे प्रमुख राजन नारिंग्रेकर यांनी दिली आहे.